Milas Halı Yıkama

Milas Halı Yıkama, Milas yöresine özgü özellikler taşıyan halı türüne denir. Ada Milas, Patlıcanlı, Cıngıllı Cafer, Gemisuyu, Elikoynunda gibi isimlerle de anılırlar. Bu halılarda kullanılan figür ve motifler geçmişin izlerini yaşatır.”

Efsaneye göre, Ada Milas desenli halı ismi M.Ö. 4.’üncü yüzyılda yaşamış olan Karia Kraliçesi Ada’dan gelir.

Bugün Milas çevresinde dokunan halılardaki figür ve motifler geçmişin izlerini taşımaktadır. Muğla iline bağlı Milas ilçe merkezi ve çevre köylerinde dokunmakta olan bu halılar, yörenin 1261 tarihinde fethedilmesiyle birlikte bölgeye yerleşmeye başlayan Türkmenlerle geldiği bilinmektedir.

Menteşe oğulları Beyliği’nin merkezi olan Milas 1415 senesinde Osmanlı İmparatorluğu’na bağlanmıştır. Bugün müzelerdeki en eski örnekleri 16. yüzyılda dokunmuş olan seccade Milas halılarıdır.

Milas halı dokumacılığı, köylerin dokuma özelliği nedeniyle Karacahisar ve Göreme halıları olarak iki gruba ayrılır.

Karacahisar seccadeleri, göbekli, madalyonlu desenlerle dokunup; çiçek yaprağı, dal gibi motiflerle süslenir. Zeminlerde beyaz ve kırmızı kullanılırken, seccadeler koyun yünü ve sık düğümlü sağlam halılar olarak tanınır.

Kahverengi – sarı tonlarının sıkça görüldüğü mihraplı ve mihrapsız Milas halılarının dokunduğu halı tezgahları, özellikle Milas Bodrum arasındaki bölgede yer alan Bozalan, Gökbel, Aşağı Mazi köylerinde yoğunluk kazanmaktadır.

RENK VE DESEN ÖZELLİKLERİ

Muğla‘nın Milas ilçesi Türkmen boylarının en eski yerleşim yerlerinden biridir. Bölge örf, adet ve giyim olarak tarihi özelliklerini korumuştur. Bölgede halıcılık geleneğinin 16. yüzyılda seccade halıların dokunmasıyla başladığı genel kabul görmektedir.

18. yüzyıl ve 19. yüzyıla tarihlenen Milas halıları desen ve renk özelliği ile klasik ve Barok stili olarak ikiye ayrılır. Klasik olanlar mihraplı Milas seccadeleridir. Bu seccadelerde mihrap eşkenar dörtgen şeklindedir.

Mihrabın üstünde bir alem, mihrabın içe bakan kenarlarında stilize edilmiş bitki motifleri ve kontürleri olmayan motifler görülür. Ada Milas halısı bu tarzın en eski örneklerinden biridir. Kenar süslerinin yan yana sıralanmasından oluşur.

Tera, karanfil, kedi izi, kösele, çenti motiflerinin sıralandığı halı çerçevelerine su yatağı denir. Her suyun içinde yer alan motifler genelde birbirinin tekrarıdır.

Barok stil olarak adlandırılanlar ise Osmanlı Devleti’nde, Abdülmecit döneminde mimari ve sanatta Avrupa etkisinin yoğun şekilde yaşandığı dönemlerde üretilmiştir.

Bu halılarda düz çizgiler yerine zikzaklarla belirlenmiş kenarlara çiçek desenleri yerleştirilmiştir. Milas’taki başka bir grubu oluşturan halılar da madalyonlu örneklerdir.

Bu halılar kare, dikdörtgen, altıgen olarak çeşitli tiplerde karşımıza çıkar. Karacahisar köyünde üretilen ve Karacahisar halısı olarak tanınan Milas halıları bu gruba giren örneklerdendir.

Karacahisar seccadeleri, göbekli ve madalyonlu desenlerle dokunup; çiçek yaprağı, dal gibi motiflerle süslenir.

Zeminlerde beyaz ve kırmızı kullanılırken, seccadeler koyun yününden imal edlimiş, sık düğümlü ve sağlam halılar olarak tanınmaktadır. Kahverengi ve sarı tonlarının sıkça görüldüğü mihraplı ve mihrapsız Milas halılarının dokunduğu halı tezgahları, özellikle Milas-Bodrum arasındaki bölgede yoğunluk kazanır.

Milas halılarında 18. yüzyıl ve 19. yüzyıldan itibaren tamamen yün ve kök boya (doğal boya) kullanılmıştır.

Bugün de, kök boya kullanılarak yapılan gerçek Ada Milas halılarında renkler Ege’nin tipik bitkisi piren otundan (erica vulgaris), kayısı ve şeftali yaprağından sarı, ceviz yaprağından kahverengi, palamuttan samani kahve, naneden koyu yeşil, çamurda bir hafta yatan yünlerden de siyah rengin elde edilmesi suretiyle üretilmektedir.

Köylerin dokuma özellikleri zemininde günümüzde geçerli Milas halısı sınıflandırmasında Karacahisar ve Gereme halıları olarak iki grup kabul edilir.

Milas halıları adı altında toplanan bu halılar ilçede halen, Karacahisar, Ören (Gereme), Çomakdağ Dörttepe, Bozalan, İkizköy, Pınarköy , Mezgit, Gürceğiz, Akçakaya yörelerinde dokunmaktadır.

Milas-Bodrum arasındaki bölgede yer alan Bozalan, Gökbel, Aşağımazı köylerinde Karacahisar türü ön plana çıkmaktadır.

Bodrum’un bir uluslararası turizm merkezi haline gelmesi Milas halıları için önemli avantajlar oluşturmuş, moda trendlerine uygun ürtimlerini beraberinde getirmiştir.

Halıcılık halen bölgede canlılığını sürdürmektedir. Milas halılarının en belirgin özelliklerinden birisi açık ve pastel renklerin uyumlu bir şekilde bir arada kullanılmasıdır.

Devetüyü, kiremit kırmızısı ve maviye yakın yeşil tonları halıda güzel bir albeni sağlamaktadır. Tütün ve Toprak asıllı bu genel renk imajıyla dokunan halılar yurtdışına ihraç edilen halılarımızın da başında gelmektedir.